یکی از جشن های ما ایرانیان، شب یلدا می باشد و این جشن به دلیل مراسمی که دارد بسیار سرگرم کننده است، زیرا سفره ی رنگی و پر و پیمان، سبدهای میوه، کیک و دسرهای شیرین، هندوانه، انار دانه شده و کاسه ی هفت رنگ آجیل، این شب را بسیار به یاد ماندنی می کند.
همان طور که در بالا بیان کردیم، یکی از خوراکی های اصلی و ثابت این شب، آجیل می باشد و فلسفه ی حضور آجیل در ترکیب خوراکی‌های این شب، به این علت است که، در زمان‌های دور دهقان ها و کشاورزان به مناسبت پایان فصل برداشت در پاییز و شروع فصل استراحت دور یکدیگر جمع می‌شدند و با آجیل و میوه های نگه داری شده ی فصل تابستان از خودشان پذیرایی می‌کردند و برپایی این جشن در سال‌های متوالی زمینه سازی برای شکل گیری جشنی باستانی یلدا شد.
انواع آجیل های شب یلدا
ترکیب آجیل و میوه ی خشک، قرار گرفته در سفره ی یلدا به منطقه ای که در آن زندگی می‌کنید، مربوط می شود و اگر در محل زندگی شما، پسته و زردآلو زیاد باشد، معمولا در ترکیب آجیل شب یلدا برگه زردآلو، قیسی و مدل‌های مختلفی از مغز پسته ی شور بسیار دیده می شود و چنانچه در محل زندگی شما، باغ های گردو زیاد باشد، احتمالا مغز گردو در آجیل یلدا حرف اول را می‌زند.
از زمان های خیلی قدیم، آجیل شب یلدا ترکیبی از چهار مغز پسته، بادام، گردو و فندق بوده است، ولی امروزه مردم برای پذیرایی جشن یلدا از آجیل چهارمغز مخصوص شامل پسته، فندق، بادام و بادام هندی استفاده می کنند و گزینه‌های دیگری مانند: بادام زمینی، انواع تخمه، نخود و کشمش، گندمک، کنجد و شاهدانه و انواع میوه‌های خشک مانند توت، برگه زردآلو، انجیر و … هم با ترکیب آجیل شب یلدا بسیار خوش مزه می باشند. در ذیل انواع این آجیل های مخصوص شب یلدا را توضیح می دهیم:
پسته در آجیل شب یلدا
پسته چزء یکی از محبوب ترین انواع مغزها در میان آجیل‌های شب یلدا می باشد ومدل فراوری آن هم مانند: شور، خام، زعفرانی و … بستگی به نوع سلیقه ی میزبان و مهمانانش دارد و سرشار از منیزیم، مس و انواع ویتامین‌های گروه ب می باشد و باعث افزایش ایمنی بدن می شود.
فندق در آجیل شب یلدا
فندق، یکی از مغزهای بسیار خوشمزه و پر خاصیت می باشد و به اندازه ی پسته طرفدار ندارد، ولی یکی از پایه های ثابت آجیل شب یلدا می باشد و سرشار از ویتامین‌های خانواده ب است و به همین دلیل است که مصرف آن به خصوص برای کودکان بسیار توصیه می‌شود.
بادام در آجیل شب یلدا
بدون بادام، آجیل شب یلدا به صورت ناقص می باشد و پیشنهاد ما به شما استفاده از بادام برشته دو آتیشه است، زیرا دارای طرفداران بسیار زیادی می باشد و بسیار هم خوشمزه است. البته بادام زمینی اناری، بادام هندی برشته زعفرانی و یا میکسی از انواع آجیل هم انتخاب بسیار خوبی برای شب یلدا می باشد.
بادام در آجیل شب یلدا
گردو در آجیل شب یلدا
گردو، جزء مغزهای بسیار با ارزش و پر خاصیت می باشد و علاوه بر اینکه در مخلوط آجیل استفاده می شود، برای تهیه ی کیک شب یلدا هم مورد استفاده قرار می گیرد و به دلیل طبع گرمی که دارد، در مقابل مصرف خوراکی های طبع سرد بسیار توصیه می شود.
آجیل چهارمغز برای یلدا
آجیل چهار مغز که شامل پسته اکبری برشته زعفرانی، بادام هندی برشته زعفرانی، مغز بادام برشته زعفرانی و فندق برشته می باشد، یکی از پر طرفدارترین انتخاب ها است و به دلیل طبع گرمی که دارند، مصرف آن‌ها در بلندترین شب نشینی سال برای استقبال از زمستان بسیار پیشنهاد می‌شود.
توت خشک و کشمش در آجیل شب یلدا
توت خشک و کشمش، جزء خشکبار محسوب می شوند و البته که دارای فواید و خاصیت بسیار زیادی هم می باشند و شما می توانید با توجه به ضرر قند و شکر، آن ها را جایگزین کنید. در آجیل و خوراکی های شب یلدا هم جای می گیرند و می توانید به همراه مغزهای دیگر استفاده کنید و از فواید بسیار زیاد آن ها بهره مند شوید.
تخمه‌های آجیل یلدا
بخش دیگری از پذیرایی شب یلدا که طرفداران بسیار زیادی هم دارد، تخمه می باشد و توصیه می شود که مخلوطی از تخمه آفتابگردان، تخمه کدو و تخمه ژاپنی را خریداری کنید و تمام ذائقه ها را در نظر داشته باشید و علاوه بر خاصیت فراوانی که دارند باعث سرگرم شدن مهمانان نیز می شوند.
انواع تخمه در آجیل
آجیل شب یلدا در شهرهای مختلف ایران
شب یلدا، یکی از بلندترین شب های سال می باشد و در همه ی استان های کشور این شب مهم را جشن می گیرند و این مراسم با توجه به منطقه و سلیقه ی آن ها کمی تغییر می کند و در ذیل تعدادی از آن ها را بیان می کنیم:
آجیل شب یلدا در لرستان
در لرستان، اهالی این منطقه در شب یلدا علاوه بر گردو، پسته، بادام، فندوق، کشمش، انجیر خشک و … از گندم برشته هم استفاده می کنند و آن را بر اساس آیینی خاص تهیه می‌کنند.
بانوان این منطقه، گندم مرغوب را تهیه می کنند و آن را در زعفران، شیر و چند ادویه مخصوص می‌خوابانند و بعد خشک می‌کنند. این گندم ها به دلیل استفاده از شیر، بسیار نرم می شوند و بعد در تابه با حرارت ملایم به صورت برشته و ترد در می آیند و با دیگر آجیل ها مخلوط می شوند.
آجیل شب یلدا در کردستان
در کردستان هم علاوه بر آجیل شب یلدا، از انجیر خشک، برگ گلابی، برگ زردآلو و هسته‌ی زردآلوی حرارت دیده همراه با سماق، توت خشک و تخمه کدوی بو داده برای پذیرایی استفاده می کنند و گندم برشته را با شیره ی گز مخلوط می کنند و به صورت گلوله‌های کوچکی در می آورند و از آن استفاده می کنند.
میوه خشک در مراسم شب یلدا در ایران
آجیل شب یلدا در خوزستان
مردم خوزستان، علاوه بر ترکیبات آجیلی، به میوه و هندوانه اهمیت بسیار زیادی می دهند و در این شب شاید بیشترین وانت‌های حامل هندوانه و خربزه در خیابان های اهواز بسیار دیده می شود و به همراه آجیل چهار مغز، انار، شیرینی، خرما، لبو، آش و شیرینی‌های محلی مورد استفاده قرار می دهند.
آجیل شب یلدا در اصفهان
درست کردن کشمش، یکی از سنت های قدیمی اصفهان برای این شب می باشد و به این صورت که مقداری انگور را در یک پارچه می‌پیچیدند و در زیرزمین خانه‌ها نگه می‌داشتند تا به کشمش تبدیل شود و شب یلدا آن را مصرف کنند و دیگر اینکه، چلسمه که همان گندم و شاهدانه می باشد مورد استفاده قرار می گیرد.
آجیل شب یلدا در شمال
گیلانی‌ها، در این شب گندم، سویا، برنج، عدس، شاهدانه، تخم کدو، خربزه و هندوانه را در تابه ی سفالی بر روی حرارت بو می دهند و در این شب مورد استفاده قرار می دهند.
پسته و بادام در سر سفره یلدا شهرهای مختلف ایران
آجیل شب یلدا در تبریز
اکثر مردم تبریز، بعد از شام از تنقلاتی مانند قاورقا (گندم برشته با شاهدانه)، بادام و سنجد استفاده می کنند و البته که آن ها را با دیگر آجیل ها مخلوط می کنند.
همان طور که در این مقاله بیان کردیم، شب یلدا یکی از مهم ترین جشن های سنتی در ایران می باشد و مردم به دور هم جمع می شوند و با خوراکی های خوشمزه این شب را جشن می گیرند.
دقت داشته باشید که، از آنجایی که معمولا آجیل ها به صورت شور و تف هستند، مصرف میوه های خشک که شیرین، ملین و البته مغذی هستند در کنار آن ها می تواند مفید باشد.